W wywiadach zaznacza się, że czas, w którym dokonano pierwszego przeszczepu, był początkiem kardiochirurgii w Polsce. Zespołowi brakowało doświadczenia nie tylko w zabiegu przeszczepu serca, ale również kardiochirurgicznego. Pierwszy przeszczep wątroby, pierwszy jednoczasowy przeszczep nerki i części trzustki, Szczecin 1987 r. O historii i przyszłości transplantologii, dokonaniach polskiej chirurgii transplantacyjnej, a zwłaszcza o przeszczepach wątroby, w tym u pacjentów z nowotworem tego narządu rozmawiamy z prof. dr. hab. n. med. Krzysztofem Zieniewiczem. Transplantologia nie ma jeszcze stu lat. Jakie były jej początki? Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Zieniewicz Historia transplantologii zaczyna się w latach pięćdziesiątych XX wieku, dokładnie w 1954 r., gdy w Stanach Zjednoczonych przeszczepiono po raz pierwszy nerkę. W Polsce pierwszy raz taki przeszczep wykonali profesorowie Jan Nielubowicz i Tadeusz Orłowski w 1966 roku. To był właściwie początek transplantologii w naszym kraju. 26 stycznia minęła kolejna rocznica tego wydarzenia. Kiedy wykonano pierwszy przeszczep wątroby? Pierwszą udaną transplantację wątroby na świecie wykonano w 1967 r. w Stanach Zjednoczonych. W Polsce dokonali tego koledzy z Centrum Zdrowia Dziecka u małego pacjenta 1 marca 1990 r. Pierwszą wątrobę u dorosłego przeszczepiliśmy 30 grudnia 1994 roku (niedługo będzie 25. rocznica). Transplantację wykonaliśmy w naszej Klinice Chirurgii Ogólnej i Chorób Wątroby, bo tak wówczas nazywała się klinika w szpitalu przy ul. Banacha w Warszawie. W skład zespołu, któremu udało się po raz pierwszy z sukcesem przeszczepić wątrobę pacjentce (żyje do dzisiaj), wchodzili profesorowie Bogdan Michałowicz, Jacek Pawlak, ja, Piotr Małkowski, Paweł Nyckowski, dr Ireneusz Grzelak i jeszcze kilka przypadku przeszczepień allogenicznych (od osób niespokrewnionych) u pacjentów hematoonkologicznych bardzo ważna jest zgodność tkankowa, która musi być bardzo wysoka. Jak jest w przypadku transplantacji narządów, np. wątroby? W przypadku przeszczepienia wątroby nie musi być aż tak wysoka zgodność tkankowa. Wątroba jest dosyć mało wymagającym, w sensie immunologicznym, organem. To wyjątkowa jej właściwość. Zgodność grupy krwi w grupach głównych, czyli A, B, 0 decyduje o kwalifikacji do transplantacji. Oczywiście konieczna jest jeszcze ocena stanu klinicznego, wielkości narządu i kilku innych czynników. Ale w sensie immunologicznym jest to najłagodniejsza opcja. Dużo trudniej jest w przypadku nerki, jeszcze trudniej — trzustki, a znacznie bardziej kłopotliwe w prowadzeniu immunosupresyjnym są płuca i serce. Ta „łatwość” w prowadzeniu chorych po przeszczepieniu wątroby (w porównaniu z innymi narządami) jest w pewnym sensie nagrodą dla transplantologów wątroby, bowiem sam zabieg jest najbardziej czaso- i pracochłonny. Dlatego czasami wątroby przeszczepia się — zwłaszcza przy przeszczepieniach jelit — tylko jako formę ochrony immunologicznej. A przy transplantacjach wielonarządowych, jak się okazuje, leczenie immunosupresyjne jest mniej intensywne w przypadku dwóch narządów niż pojedynczego serca. Potwierdziło się to w przypadku jednoczasowego przeszczepienia serca i wątroby, które ostatnio dwukrotnie wykonaliśmy razem z kolegami z Instytutu Kardiologii w Aninie. Były to pierwsze takie operacje w Polsce. W przypadku pacjentów onkologicznych przeszczepia się tylko niektóre narządy, np. wątrobę, ale trzustki już nie. Od czego to zależy? Generalnie rzecz biorąc, pacjenci onkologiczni z reguły nie są kandydatami do transplantacji, co wynika z konieczności prowadzenia immunosupresji po przeszczepieniu narządu. Wszelkie sytuacje ograniczenia kontroli immunologicznej doprowadzają nowotwory do bardzo dynamicznej wznowy, rozwoju i właściwie niweczy się cały wkład i wysiłek włożone w sam proces przeszczepienia. Aczkolwiek są pewne wyjątki, zwłaszcza jeśli chodzi o wątrobę, w przypadku której liczba czy częstość wskazań do transplantacji u chorych z nowotworami istnieje. Po troszeczku, krok po kroku, wraz z nabywaniem sprawności i poszerzaniem naszej wiedzy na temat zarówno nowotworów, jak i immunosupresji, możliwość przeszczepienia ulega pewnemu stopniowemu poszerzeniu. Jakie są kryteria kwalifikacji do transplantacji wątroby u chorych na nowotwory? Nowotwór wątroby jest to pojęcie bardzo szerokie. Właściwie usankcjonowanym wskazaniem do przeszczepienia wątroby, bardzo ograniczonym i w restrykcyjnych granicach, jest pierwotny rak wątrobowokomórkowy o określonych kryteriach wielkości i liczbie zmian oraz braku zmian pozawątrobowych. Ponieważ tego typu nowotwory tworzą się na podłożu wątroby pierwotnie uszkodzonej, marskiej z powodu wirusowego zapalenia wątroby typu B czy C oraz choroby stłuszczeniowej wątroby, to niestety liczba pacjentów ze wskazaniem do przeszczepienia stale rośnie. Natomiast dobre wyniki uzyskujemy tylko wtedy, kiedy rygorystycznie trzymamy się pewnych ograniczeń dotyczących wielkości i liczby zmian — obowiązują tutaj tzw. kryteria mediolańskie. Mówią one, że do przeszczepienia kwalifikują się osoby, u których istnieje pojedyncze ognisko raka wątrobowokomórkowego o średnicy równej lub niższej niż 5 cm lub nie więcej niż 3 zmiany o średnicy równej lub niższej niż 3 cm każda. Kryteria te są najczęściej uznawanymi wskazaniami. Obecnie trwają badania nad rozszerzeniem tych wskazań. Drugą grupą wskazań do przeszczepienia wątroby jest nowotwór, który się nazywa hemangioendothelioma — śródbłoniak. Jest to zazwyczaj nowotwór ograniczony tylko do wątroby i to jest też dobre wskazanie. To bardzo rzadki nowotwór, stąd i liczba przeszczepień z tego powodu jest niewielka. Trzecim uznanym wskazaniem są przerzuty do wątroby nowotworów neuroendokrynnych, ale pod warunkiem usunięcia ogniska pierwotnego, które może być w wielu miejscach — od jelit, poprzez płuca, wyrostek robaczkowy, trzustkę i inne narządy. Co jest przeciwwskazaniem do transplantacji wątroby u pacjentów z nowotworem tego narządu? W przypadku chorych na raka wątroby na pewno podstawowym przeciwwskazaniem do transplantacji jest wysoki stopień zaawansowania nowotworu. Chodzi przede wszystkim o jego aktywność, agresywność biologiczną, a także obecność zmian pozawątrobowych. To sytuacja, w której nowotwór jest nie tylko w wątrobie, ale również w jej sąsiedztwie — w węzłach chłonnych czy w sąsiadujących narządach. To są zdecydowane przeciwwskazania. Pacjent zostaje zakwalifikowany i jaka jest dalej procedura? Gdzie powinien się zarejestrować, jak przygotować do zabiegu? Procedura kwalifikacji jest bardzo transparentna, precyzyjnie usankcjonowana prawnie i nie ma tutaj mowy o jakiejkolwiek przypadkowości. Procedura ta jest przeprowadzana w określonych ośrodkach transplantacyjnych wątroby. W Polsce sześć ośrodków wykonuje takie przeszczepienia (dwa w Warszawie i po jednym w: Szczecinie, Katowicach, Wrocławiu, ostatnio w Gdańsku). Przeszczepienia dla biorców pediatrycznych dokonuje Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów Instytutu „Pomnika — Centrum Zdrowia Dziecka”. Tak więc każdy ośrodek sam przygotowuje i kwalifikuje chorych do przeszczepienia. Później ci pacjenci po przejściu hospitalizacji i pozytywnej decyzji wielospecjalistycznego kolegium kwalifikacyjnego, w skład którego wchodzą: chirurdzy, hepatolodzy, onkolodzy, psychiatrzy, anestezjolodzy oraz inni specjaliści, są zgłaszani do Krajowej Listy Oczekujących, którą prowadzi Poltransplant. W przypadku otrzymania zgłoszenia o wątrobie, ośrodek jest informowany przez Poltransplant. Wątrobę sprawdza się według określonego klucza/algorytmu i alokuje dla konkretnego biorcy. Oczywiście, poza zgodnością w sensie immunologicznym, bardzo istotne znaczenie ma stan wydolności wątroby pacjenta, ponieważ, jak wiadomo, nie ma do tej pory skutecznego leczenia niewydolności wątroby. O ile w przypadku niewydolnych nerek możliwa jest dializa, a serce do pewnego stopnia mogą zastąpić sztuczne komory czy inne sposoby zastąpienia jego czynności, o tyle w przypadku wątroby, niestety, nie ma takiej możliwości. Przynajmniej do tej pory nie jest to skuteczne klinicznie. W tej sytuacji priorytet oczywiście mają chorzy z ciężką niewydolnością wątroby, przy uwzględnieniu wszystkich przeciwwskazań wynikających z uszkodzeń. Czyli pacjenci mają być w gotowości? Czasami pacjenci leżą w szpitalu i czekają, ponieważ ze względu na ogólny stan zdrowia nie bardzo można ich wypisać. Jak długo czeka się obecnie w Polsce na przeszczep wątroby? To jest pochodna aktywności zgłaszania dawców, co jest immanentną cechą społeczną. Polska jest w dolnej strefie stanów średnich, jeśli chodzi o osiągnięcia w Europie. Natomiast ten przeciętny okres oczekiwania — rzędu kilku miesięcy — warunkuje mała liczba ośrodków transplantacyjnych wątroby w Polsce. Powtarzam, o okresie oczekiwania decyduje stan kliniczny i pilność przeszczepienia u pacjenta. W Stanach Zjednoczonych, w Europie Zachodniej i w niektórych krajach te okresy sięgają roku, a nawet dwóch. Jest to trochę sztucznie wykreowana sytuacja, że ten okres oczekiwania jest w Polsce krótszy. Wynika to pewnie z małej liczby ośrodków transplantacyjnych i z ograniczonej dostępności do nich. Z badań epidemiologicznych, szacunków hepatologów, gastroenterologów wiadomo dokładnie, że zapotrzebowanie na transplantację wątroby w Polsce pokrywamy nie więcej niż w 50 proc. Wykonuje się u nas od 360 do 380 przeszczepów wątroby rocznie, tak wynika ze statystyk. Niemal połowa tych transplantacji wykonywana jest w naszej klinice. Dlaczego ta operacja jest taka długa i skomplikowana? Wynika to z trzech przesłanek. Po pierwsze, wątroba musi być przeszczepiona dokładnie w tym miejscu, z którego został usunięty ten narząd własny chorego. Zatem żeby zrobić miejsce dla nowej wątroby do wszczepienia, musimy usunąć starą. Umieszczenie nowej wątroby gdzie indziej wiąże się z absolutnym niepowodzeniem. To inaczej niż w przypadku nerki czy trzustki, które wszczepia się w innym niż anatomiczne miejscu. Po drugie, niewydolność wątroby powoduje zaburzenia czynności czy ograniczenia sprawności funkcjonowania innych narządów: nerek, płuc, ośrodkowego układu nerwowego, serca itd., a to jest dodatkowa trudność. Trzecią przeszkodą są zaburzenia układu krzepnięcia, typowe dla niewydolności wątroby, które też czynią tę operację bardzo żmudną, czasochłonną, ponieważ trzeba zminimalizować krwawienie śródoperacyjne, żeby można było przygotować miejsce dla wszczepienia nowej wątroby. To są trzy podstawowe powody, dla których ta operacja czasami, w ekstremalnych warunkach, trwa kilkanaście godzin. Jak duży zespół wykonuje transplantację wątroby? Zależnie od przyjętego systemu pracy, zazwyczaj w operacji uczestniczy zespół trzech, czterech chirurgów, czasami dochodzi do ich rotacji. Jest kilku anestezjologów i anestetyczek, zespół instrumentariuszek. Tak więc operacja przeszczepienia wątroby to duże logistyczne przedsięwzięcie. Do każdego przeszczepienia jest angażowanych około dwudziestu kilku osób, jeśli liczyć zespół chirurgiczny, zespół pobierający oraz zespół zajmujący się biorcą. Jakie powikłania zdarzają się po operacji, zwłaszcza u pacjentów onkologicznych? Wczesne pooperacyjne są najczęściej powikłania krwotoczne czy żółciowe. Natomiast u pacjentów onkologicznych dramatem i najczęstszym późnym powikłaniem jest nawrót choroby nowotworowej. Jak wspomniałem, immunosupresja, czyli osłabienie sił odpornościowych narządu działa również na krążące czy ukryte gdzieś w organizmie komórki raka, które doprowadzają do wznowy procesu nowotworowego. Nie zawsze dochodzi do tego w wątrobie, czasami w innym narządzie, ponieważ komórki nowotworowe mogą się osadzić np. w kościach, płucach... Choć oczywiście część z nich osadza się też w przeszczepionej wątrobie. To jest najczęstsza przyczyna niepowodzeń transplantacji wątroby u pacjentów onkologicznych. Jakie są więc rokowania pacjentów onkologicznych, jeśli chodzi o przeszczepienie wątroby? Czy wyniki tych operacji w Polsce różnią się od osiąganych w innych krajach? Jeżeli uznaje się (a takie jest założenie i kryteria etycznego podejścia do tej grupy chorych), że wskazania w grupie biorców z powodu chorób nowotworowych mogą dać wyniki podobne jak w przypadku innych wskazań, to trzeba tę metodę leczenia — wykonanie transplantacji narządu — zastosować. Chodzi o to, żeby wskazania onkologiczne nie były dominujące nad innymi wskazaniami do przeszczepienia wątroby, ponieważ możemy „zmarnować” najcenniejsze dobro, jakim jest narząd pobrany do transplantacji. W Polsce pięcioletnie przeżycia chorych po przeszczepie wątroby, przy starannie przestrzeganych kryteriach, są rzędu 70-75 proc., a więc takie, jak w innych krajach europejskich czy Stanach Zjednoczonych. W transplantologii wykonuje się coraz bardziej skomplikowane operacje. W ubiegłym roku dwa zespoły, w tym jeden pod pana przewodnictwem, wykonały pierwszy w Polsce zabieg jednoczesnego przeszczepu serca i wątroby. Jakie są perspektywy rozwoju transplantologii? W przypadku przeszczepień wielonarządowych warunkiem powodzenia jest przede wszystkim podejście do tego wyzwania przez zespoły, które są wybitnie wyspecjalizowane w każdym narządzie i do tego jeszcze perfekcyjnie zgrane. I to jest tajemnica sukcesu. Bez tego nikt dzisiaj nie przeszczepi serca i wątroby jednoczasowo. Możliwość wykonania takiej operacji daje nam wysoka specjalizacja w tej określonej, bardzo specyficznej dziedzinie chirurgii oraz doświadczenie, wynikające z przeszczepień ponad 2200 narządów w tej klinice. Pewien zasób doświadczenia procentuje na kolejne pokolenie transplantologów i chirurgów transplantacyjnych. Natomiast nie jestem pewien, czy przyszłość transplantologii sprowadza się tylko do perfekcji technicznej. W tym zakresie niewiele już można poprawić, tak jak w logistyce, narzędziach, sprzęcie. Przyszłość transplantologii należy bardziej upatrywać w aspekcie genetyki, immunologii, łatwiejszej dostępności narządów, ich hodowli z własnych komórek macierzystych czy którejś ich postaci, po to żeby można było później takie narządy wykorzystać. Tu bym raczej upatrywał źródła postępu niż w czysto chirurgicznych dokonaniach. Chirurdzy onkologiczni uważają, że procedury, które wykonują, są bardzo nisko wycenione. Jak jest w przypadku transplantologii? Transplantologia jest w dosyć korzystnej sytuacji w stosunku do innych dziedzin medycyny. Opiera się na finansowaniu centralnym, z udziałem NFZ. Ten system finansowania i przeliczenia w przypadku niepowikłanych przeszczepień zapewnia dostęp do wszystkich oczekiwanych leków immunosupresyjnych, procedur, sprzętu, możliwości kontroli. To, co czasami spędza sen z powiek, to nie bardzo racjonalne, a przynajmniej niezrozumiałe decyzje Ministerstwa Zdrowia dotyczące refundacji leków immunosupresyjnych, które każda osoba po przeszczepie musi brać do końca życia. Przerwa w ich przyjmowaniu zagraża życiu pacjenta. Czasem leki te są nagle wycofywane z refundacji i wprowadzane są inne. Takie posunięcia, utrudnienia w dostępie do leków, brak stabilności zdecydowanie działają na niekorzyść pacjenta i całego programu transplantacji. Czy ta specjalizacja jest popularna? Jakie są możliwości szkolenia kadr? Specjalizacja jest dość popularna, ale nie ukrywam, że to praca dla entuzjastów i wielbicieli, ponieważ w naszym systemie opieki zdrowotnej nie zapewnia żadnych kokosów, natomiast zmusza do gotowości 24 godziny na dobę. Nigdy nie wiadomo, kiedy pojawi się informacja o dawcy i trzeba będzie jechać do szpitala, w dzień czy w nocy, aby chorego operować, zrobić przeszczep. Później nie wiadomo, czy to przeszczepienie nie będzie wymagało reoperacji z powodu krwawienia albo innych powikłań. Jest to zdecydowanie ciężka specjalizacja, zwłaszcza w aspekcie leczenia chirurgicznego. Jest to zarazem fascynująca i bardzo atrakcyjna praca, ponieważ — jak rzadko w innych dziedzinach — daje szansę na osiągnięcie satysfakcji zawodowej i takiej ludzkiej, życiowej. Ile zespołów transplantacyjnych pracuje w pana klinice? W naszej klinice wykonujemy około 150 przeszczepień rocznie, a czasami więcej. Faktycznie co drugi dzień, a statystycznie, co 2 i pół dnia dokonujemy transplantacji. W związku z tym jest u nas kilka zespołów, które się wymieniają i jesteśmy w stanie wykonywać dwa czy trzy przeszczepienia jednoczasowo. Problemem jest dostęp do sal operacyjnych. Musimy o nie walczyć z innymi grupami chirurgów, ponieważ nie mamy ich do dyspozycji w każdej chwili. Robimy wszystko, żeby czas wynikający z konieczności zachowania minimalnego okresu tzw. zimnego niedokrwienia narządu, czyli od momentu pobrania do momentu wszczepienia i powrotu krążenia krwi w przeszczepie, był jak najkrótszy. Im dłuższy czas, tym bardziej rośnie zagrożenie powikłaniami, głównie o charakterze immunosupresyjnym, czyli odrzucenia przeszczepu. Optymalny czas w przypadkach korzystnych wynosi 6-8 godzin. Ale jeżeli pobieramy wątrobę w Rzeszowie czy w Turoszowie, to jej przewóz zabiera 4 godziny, a gdzie cała reszta? Tak więc niekiedy czas zimnego niedokrwienia sięga 10-12 godzin, a to już wiąże się ze zwiększonym odsetkiem kłopotów i powikłań pooperacyjnych. Transplantologia to także problemy etyczne i prawne. Jakiego rodzaju? Trzeba powiedzieć, że z prawnego punktu widzenia transplantologia w Polsce jest bardzo dobrze uwarunkowana. Pierwsza ustawa transplantacyjna z 1995 roku, a szczególnie dokonana niedawno nowelizacja, stawia nas w dobrej sytuacji. Ustawodawca widocznie wysłuchał głosów i propozycji środowiska transplantologów, dzięki czemu mamy dobrą, prawnie ustabilizowaną i usytuowaną, nowoczesną ustawę dotyczącą transplantacji. W kwestii etyki przeszczepianie jest bardzo transparentne — zarówno procedura zgłoszenia dawcy, akceptacji przez ośrodek przeszczepiający, jak i dane kliniczne biorcy. Jeśli chodzi o wybory ludzkie, to zawsze jest dylemat. Naszym priorytetem jest dobro pacjenta, korzyść, jaką może on odnieść dzięki transplantacji w stosunku do potencjalnego ryzyka. W związku z tym, jeżeli mamy dwóch porównywalnych pacjentów, a jeden narząd, to wybierzemy taką opcję, która zapewni największą korzyść konkretnemu choremu. Oczywiście są kryteria, liczbowe klasyfikacje, wzory matematyczne, logarytmiczne, które ustawiają listę rankingowej pilności przeszczepienia u pacjentów. Natomiast zdarzają się sytuacje, które każą wziąć pod uwagę różne niuanse, chociażby to, że dostajemy wątrobę dużą, od dużego dawcy, a najbardziej chory biorca jest osobą małą. Takiemu pacjentowi nie da się przeszczepić dużej wątroby, większej od jego narządu. Trzeba wtedy wybierać takiego chorego, którego parametry są adekwatne do wielkości wątroby. Kiedy przeszczepia się fragment wątroby od osoby żyjącej? Technika przeszczepienia fragmentu wątroby od żyjących, spokrewnionych dawców dotyczy w Polsce prawie wyłącznie transplantacji u dzieci i jest procedurą prawnie usankcjonowaną. W naszej klinice prowadzimy od 20 lat wspólny program z kolegami z Centrum Zdrowia Dziecka. My pobieramy fragmenty narządów od rodziców, rodzeństwa, a lekarze z CZD przeszczepiają te fragmenty wątroby dzieciom wtedy, gdy istnieje konieczność. Dzięki tej współpracy oraz dużej aktywności pediatrycznego ośrodka transplantacyjnego mamy prawie w 100 proc. pokryte zapotrzebowanie na przeszczepianie wątroby u dzieci w Polsce. To nas bardzo cieszy, ponieważ sprawia, że śmiertelność na liście małych pacjentów oczekujących na przeszczep wątroby jest minimalna, jeżeli w ogóle występuje. Co najbardziej niepokoi transplantologów? Kwestia dostępności narządów. Niezmiernie ważne jest zwiększenie akceptacji społecznej dla oddawania narządów do przeszczepienia po śmierci. Taka decyzja jest trwałym elementem wkładu własnego w rozwój zdrowia społecznego. Gdy swoje narządy „się zabierze”, to już nikomu więcej się nie przydadzą, a tak to cząstka z nas zostaje i żyje w kimś innym. Jan Paweł II pisał: „Należy zaszczepić w sercach ludzi, zwłaszcza młodych, szczere i głębokie przekonanie, że świat potrzebuje braterskiej miłości, której wyrazem może być decyzja o darowaniu narządów”. Zamiast apelu do społeczeństwa, zacytuję przesłanie: Nie zabieraj swoich narządów do nieba,Tam wiedzą, że one potrzebne są tutaj. O kim mowaProf. dr hab. n. med. Krzysztof Zieniewicz, specjalista chirurgii ogólnej i onkologicznej oraz transplantologii klinicznej, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, wiodącego ośrodka transplantacji wątroby w Polsce i w Europie. Członek zespołu, który wykonał pierwsze w Polsce udane przeszczepienie wątroby u dorosłego oraz ostatnio — pierwsze jednoczasowe przeszczepienie serca i wątroby. Przeszczep wątroby – szczegółowe informacje. Pierwszą próbę przeszczepienia wątroby podjęto w 1963 roku, jednak dopiero dziewiąta próba tego przeszczepu zakończyła się sukcesem. Wskazaniem do tego przeszczepu jest schyłkowa niewydolność wątroby. Zazwyczaj zabieg polega na przeszczepieniu całej wątroby, rzadziej przeszczepia
Przeszczep wątroby daje szanse na długie życie pacjentom dotkniętym marskością i wieloma innymi ciężkimi schorzeniami tego organu. Zobacz, kto może być dawcą i biorcą, jakie są wskazania i przeciwwskazania do wykonania operacji, a także realne możliwości jej przeprowadzenia w Polsce, za darmo. Na czym polega przeszczep wątroby? Przeszczep wątroby jest niezwykle skomplikowaną i rozległą operacją polegającą na transplantacji narządu pobranego od zmarłego lub żywego dawcy do organizmu biorcy. Do zabiegu kwalifikowane są osoby cierpiące na ciężkie schorzenia wątroby, których szanse na przeżycie 1 roku są mniejsze niż 90 procent. Obecnie w Polsce wykonuje się kilkaset transplantacji rocznie. Z danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant” wynika, że liczba ta w ciągu ostatniej dekady wzrosła o ponad 60 procent. W 2020 roku statystyki przeszczepu wątroby wyglądały następująco: od zmarłych dawców - 263; od żywych dawców – 28; Historia tego typu operacji liczy przeszło pół wieku. Pierwszej na świecie transplantacji wątroby dokonał w 1963 roku Thomas Starzl. Operacja odbyła się w Denver (USA), a biorcą było 3-letnie dziecko. Zabieg skończył się jednak niepowodzeniem – mały pacjent zmarł na stole operacyjnym w wyniku krwotoku. Podobny był finał kolejnych zabiegów wykonywanych w Denver i innych amerykańskich klinikach. Dopiero w 1967 r. Starzlowi udało się przeprowadzić pierwszy w historii udany przeszczep tego organu. Mimo to aż do lat osiemdziesiątych metoda ta uznawana była za eksperymentalną, a to za sprawą śmiertelności utrzymującej się na bardzo wysokim poziomie. Dopiero w latach osiemdziesiątych rozwój technik chirurgicznych i leczenia immunosupresyjnego (obniżenie aktywności układu odpornościowego, by ten nie odrzucił narządu dawcy) sprawił, że przeszczep wątroby stał się jedną z uznanych procedur medycznych. Pierwszy przeszczep wątroby w Polsce, który zakończył się sukcesem, został wykonany 1 marca 1990 roku w Instytucie „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”. Operację przeprowadził Piotr Kaliciński przy pomocy Rudolfa Pichlmayra z Niemiec. Przeszczep wątroby od żywego dawcy Kto może być dawcą do przeszczepu wątroby? Choć wiąże się to z nieco z gorszymi rokowaniami, wciąż większość operacji wykonuje po pobraniu narządu od dawcy zmarłego, po uprzednim stwierdzeniu śmierci mózgu przez zespół składających się z neurologa, anestezjologa oraz lekarza prowadzącego pacjenta. Możliwy jednak jest także przeszczep wątroby od żywego dawcy. Kto może nim być? Jak wygląda procedura pobrania? Osoba, która decyduje się na oddanie części wątroby (w takim przypadku wycina się jej fragment), musi: posiadać pełną zdolność do czynności prawnych – innymi słowy, nie ma ograniczonej poczytalności, nie jest ubezwłasnowolniony etc.; przejawiać szczególne względy osobiste względem danego biorcy narządu – jest to zapis wzięty z obowiązującej w Polsce ustawy transplantacyjnej, przy czym jest on na tyle nieostry, że często powoduje trudności interpretacyjne (tak czy inaczej, w praktyce dawcami wątroby najczęściej zostają osoby z najbliższej rodziny); zostać precyzyjnie poinformowana o ryzyku operacji i wszelkich możliwych konsekwencjach zdrowotnych. Dane z całego świata pokazują, że przeszczepy od żywych dawców wciąż stanowią rzadkość. Jeden z nielicznych wyjątków stanowi praktyka Instytutu Transplantacji im. Thomasa Starzla w amerykańskim Pittsburgu. W tamtejszym szpitalu zabiegi tego typu już w 2018 r. stanowiły ponad 54 procent transplantacji wątroby, przy średniej w USA na poziomie zaledwie 4 proc. Tamtejsi uczeni podzielili się ze światem wynikami swojej pracy, zauważając, że pobranie narządu od dawcy żywego daje: lepsze rokowania (3-letnia przeżywalność na poziomie 86 proc. w porównaniu z 80 proc w przypadku przeszczepu od dawcy zmarłego); skrócenie czasu hospitalizacji przeciętnie z 13 do 11 dni; rzadsze wykonywanie transfuzji krwi w czasie operacji (53 vs 78 proc.); sporadyczna jedynie konieczność dializowania po zabiegu (1,6 vs 7,4 proc.); obniżenie całościowych kosztów operacji i leczenia o 29,5 procent. Cena przeszczepu wątroby Ile kosztuje przeszczep wątroby? W Polsce nic, przynajmniej z punktu widzenia pacjenta. Jest to procedura wysokospecjalistyczna, na którą NFZ przekazuje pieniądze pochodzące z budżetu państwa. Zabiegi są wykonywane w kilku państwowych szpitalach (Warszawa, Szczecin, Katowice, Bydgoszcz, Gdańsk, Wrocław). Problemem jest niewielka ilość zespołów transplantacyjnych – może to być dodatkowym czynnikiem wydłużającym czas oczekiwania na zabieg (oprócz niemożności znalezienia dawcy). Dlatego część pacjentów decyduje się szukać pomocy za granicą, w prywatnych klinikach – zwłaszcza jeśli kluczowym czynnikiem jest czas. Należy się jednak liczyć z tym, że koszty operacji mogą być bardzo wysokie – zazwyczaj ceny przekraczają 100 tysięcy dolarów. Do tego należy doliczyć koszty transportu, ewentualnego dłuższego pobytu i innych dodatkowych wydatków. Ile się czeka na przeszczep wątroby? Ile się czeka na przeszczep wątroby w Polsce? Przeciętny czas wynosi kilka miesięcy. Jest to spowodowane przede wszystkim ograniczonymi możliwościami pozyskiwania organów do transplantacji - liczba dawców jest stale mniejsza niż potencjalnych biorców. W efekcie w 2020 roku w każdym miesiącu na przeszczep wątroby oczekiwało przeciętnie 132-167 pacjentów w skali kraju. Należy pamiętać, że zabiegu z wykorzystaniem narządów osoby zmarłej nie można przyspieszyć na własną rękę. Surowo zabronione i karane więzieniem są próby pozyskania organu poza oficjalnym „obiegiem”, za pieniądze. Obowiązują uregulowania prawne, w myśl których każdy pacjent zakwalifikowany do operacji zostaje przez lekarza zapisany na tzw. krajową listę oczekujących (KLO), prowadzoną przez Poltransplant. To właśnie miejsce w tym zestawieniu decyduje o przybliżonym czasie wykonania operacji. Problemem jest to, że w ciągu kilku miesięcy, jakie mijają zwykle od wpisania na listę, stan wielu chorych wydatnie się pogarsza. Nawet co czwarty nie dożywa zabiegu. Dlatego osoby majętniejsze szukają niekiedy możliwości przeszczepu wątroby za granicą, prywatnie. Rozwiązaniem może też być wykonanie transplantacji z wykorzystaniem organu żywego dawcy, najczęściej członka rodziny. Przeszczep wątroby a alkohol Jedną z kwestii najczęściej poruszanych przez lekarzy, pacjentów oraz rodziny, jest zagadnienie przeszczep wątroby a alkohol. Ma ono charakter wielowymiarowy. Po pierwsze, to właśnie nałogowe picie alkoholu jest główną przyczyną marskości wątroby, czyli jej głębokiego uszkodzenia i związanego z tym zaburzenia funkcji. Marskość zaś stanowi najczęstsze wskazania do wykonania operacji. Po drugie, przeszczep wątroby u alkoholika jest możliwy tylko w sytuacji, gdy podejmie on próbę leczenia nałogu – zazwyczaj przyjmuje się kryterium bezwzględnej abstynencji na przestrzeni minimum 6 miesięcy poprzedzających operację. Po trzecie, ogólne wyniszczenie organizmu (nie tylko wątroby) u osoby pijącej jest czynnikiem negatywnie wpływającym na rokowania dotyczące przyjęcia się przeszczepu i dłuższego życia po transplantacji. Po czwarte – w świetle stałego deficytu narządów do przeszczepu, wykonywanie tego typu operacji u osób z marskością alkoholową, a więc schorzeniem powstałym niejako „na własne życzenie”, wciąż budzi wątpliwości etyczne. Po piąte, picie alkoholu po przeszczepie jest dalece niewskazane. Osoby uzależnione mogą w tej materii wymagać zaawansowanego wsparcia terapeutycznego. Dieta po przeszczepie wątroby Jednym z czynników warunkujących szybki powrót do zdrowia, jest dieta. Po przeszczepie wątroby należy się odżywiać regularnie (5 razy dziennie, co 3-4 godziny), w niezbyt obfitych porcjach i z dbałością o zrównoważoną podaż wszystkich niezbędnych składników. Wskazane produkty, to: warzywa i owoce (z wyraźnym naciskiem na te pierwsze) zawierające duże ilości błonnika pełnoziarniste produkty zbożowe (ciemne pieczywo) mleko, kefir, jogurty, jajka nasiona roślin strączkowych chude mięso i ryby delikatne tłuszcze roślinne (np. oliwa z oliwek) woda (przynajmniej 1,5 litra dziennie) Niewskazane w diecie na wątrobę są: Owoce cytrusowe i soki z nich wytwarzane – hamują one działanie leków immunosupresyjnych Czerwone mięso (wołowina, wieprzowina) i przetworzone produkty mięsne Tłuszcze wysokonasycone, znajdujące się w margarynie czy słodyczach i wyrobach ciastkarskich Dania gotowe i w proszku, fast foody, przekąski Alkohol i papierosy Rokowania po przeszczepie wątroby Ile się żyje po przeszczepie wątroby? Wszystko zależy od takich czynników, jak: indywidualna reakcja organizmu na obecność „obcego” narządu; ogólny stan zdrowia pacjenta przed i po operacji; fachowość wykonania zabiegu oraz leczenia pooperacyjnego; W przypadku operacji wykonywanych w specjalistycznych i uznanych ośrodkach transplantologicznych, szanse na stosunkowo długie życie są duże. Szacuje się, że: roczna przeżywalność po zabiegu wynosi 85-90 procent; przeżywalność 5-letnia to 70-75 proc. Pokazuje to, jak duży postęp wykonała medycyna w tym zakresie na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Dość wspomnieć, że wśród 11 operacji, wykonanych w 1967 roku przez wspomnianego wyżej Starzla po pierwszym udanym przeszczepie, najdłuższa przeżycie wyniosło zaledwie 34 dni. Życie po przeszczepie wątroby może wyglądać względnie normalnie, jeśli nie liczyć konieczności przyjmowania leków immunosupresyjnych czy przestrzegania zasad diety. Co więcej, w wielu przypadkach komfort codziennego funkcjonowania znacznie się poprawia względem stanu sprzed operacji. Po zakończonej rekonwalescencji pacjenci mogą być aktywni fizycznie, a jeśli ogólny stan zdrowia i wiek na to pozwalają – nawet uprawiać sport. Kwalifikacja do przeszczepu wątroby Kwalifikacja do przeszczepu wątroby uwzględnia kilka parametrów – rokowania, wskazania oraz przeciwskazania. Tak jako zostało zaznaczone na wstępie, zabieg wykonuje się u osób, których szanse na przeżycie 12 miesięcy szacowane są na mniej, niż 90 procent. Najczęstsze wskazania do przeszczepu wątroby, to: marskość wątroby; choroby nowotworowe; wirusowe zapalenie wątroby typu B i C; ostra niewydolność wątroby; ciężkie i nieodwracalne zatrucie; choroby metaboliczne (np. wilsona); urazy, poniesione np. w wypadkach komunikacyjnych. Należy pamiętać, że istnieje grupa pacjentów, u których zabieg nie może lub nie powinien zostać przeprowadzony. Najpoważniejszymi przeciwwskazaniami do przeszczepu wątroby są: czynne uzależnienie od alkoholu; rozsiany rak wątrobowokomórkowy; posocznica (sepsa), czyli ciężkie zakażenie ogólnoustrojowe; zaawansowana niewydolność krążeniowa lub oddechowa; podeszły wiek pacjenta;
Statystyka 2022 r. Przy publikowaniu danych udostępnianych przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji "Poltransplant" prosimy o podanie źródła. Poniższe dane mają jedynie charakter orientacyjny, pełne informacje są podawane w Biuletynie Poltransplantu.

Specjaliści z Instytutu Kardiologii jako pierwsi w Polsce przeprowadzili 30 sierpnia zabieg jednoczesnego przeszczepienia serca i wątroby. Pacjentem był 51-letni mężczyzna z wadą genetyczną, której skutkiem jest uszkodzenie mięśnia sercowego. To nie pierwszy pionierski zabieg w warszawskim Instytucie Kardiologii – w zeszłym roku został tam wykonany jednoczesny przeszczep serca i nerki. Operację na 51-letnim pacjencie przeprowadzili prof. dr hab. n. med. Mariusz Kuśmierczyk, dr n. med. Jerzy Lichomski, dr n. med. Mateusz Kuć we współpracy ze specjalistami z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. dr hab. n. med. Krzysztofem Zieniewiczem i dr hab. Krzysztofem Dudkiem. Jak na operację o tak wysokim stopniu skomplikowania, zabieg trwał dość krótko – tylko siedem godzin. Najpierw przeszczepiono serce, następnie podłączono pompę pozaustrojowego utlenowania krwi ECMO (Extracorporeal Membrane Oxygenation). Dopiero wtedy było możliwe przeszczepienie wątroby. Pompę odłączono dwie doby po zabiegu, gdy kardiochirurdzy uzyskali pewność, że oba narządy dobrze funkcjonują. "Nie mieliśmy pewności, jak się zachowa nowe, przeszczepione serce po wszczepieniu wątroby, która w pierwszym momencie uwalnia wszystkie toksyny powstające w wyniki tzw. zimnego niedokrwienia, czyli od jej pobrania do wszczepienia. Baliśmy się, czy to nowe serce nie zostanie uszkodzone" - wyjaśnił prof. dr hab. n. med. Mariusz Kuśmierczyk. Pacjent czekał na znalezienie odpowiedniego dawcy już od marca 2018 r., już wtedy był niewydolny sercowo. Mężczyzna cierpi na genetycznie uwarunkowaną chorobę spichrzeniową, która powoduje brak niektórych enzymów w wątrobie i odkładanie się substancji uszkadzających mięsień sercowy. W takiej sytuacji, jeśli specjaliści przeszczepią jedynie serce i tak zostanie ono uszkodzone, ponieważ wątroba nadal nie będzie produkowała potrzebnych organizmowi enzymów. Kardiochirurdzy zwracają uwagę, że w najbliższej przyszłości zapotrzebowanie na podobne zabiegi będzie rosło z uwagi na coraz większą liczbę osób z jednokomorowym sercem, zwłaszcza tych w młodym wieku. Polska jest drugim krajem na świecie, gdzie operuje się najwięcej noworodków z niedorozwojem lewej komory serca. Więcej takich operacji wykonuje się jedynie w USA. PRZECZYTAJ TAKŻE: Pół tysiąca transplantacji serca w Instytucie Kardiologii w Warszawie Na Śląsku lekarze wszczepili pacjentowi pierwsze całkowicie sztuczne serce Kardiologia Ekspercki newsletter przygotowywany we współpracy z kardiologami ZAPISZ MNIE

Przeszczep od żywego dawcy daje znacznie lepsze efekty leczenia. Pacjenci przeżywają po transplantacji wątroby nawet 20 lat – udane przeszczepienie to nie tylko szansa na poprawę zdrowia, ale także na dłuższe życie. Pozyskanie wątroby od dawcy żywego polega na pobraniu fragmentu narządu.
Podczas, gdy dializa pomaga utrzymać przy życiu pacjentów z niewydolnością nerek do czasu, gdy będzie możliwy przeszczep nerki, nie ma alternatywnych metod długoterminowego leczenia niewydolności wątroby. W tym przypadku, przeszczep fragmentu wątroby, np. od żywego dawcy, może uratować życie pacjenta. O tym, kto może być dawcą wątroby, decyduje szereg czynników. Wymagane jest również przeprowadzenie różnych testów i badań, przez które muszą przejść obie strony, zarówno potencjalny dawca narządu, jak i biorca. Wątrobę można pobrać od osoby zmarłej w całości. Od dawcy żywego pobierany jest jedynie fragment sytuacji pilnej potrzeby przeszczepu wątroby, dość często na potencjalnych dawców zgłaszają się członkowie rodziny chorego lub osoby mające bliskie związki z biorcą. Ma tu znaczenie pilny charakter takiej operacji, a więc i szybkość decyzji o przekazaniu narządu. Stan fizyczny oraz stan zdrowia dawcy wątrobyWiększość ośrodków transplantacyjnych wymaga, aby wiek potencjalnych dawców fragmentu wątroby znajdował się w przedziale 18-60 lat. Wynika to z faktu, iż u starszych osób częściej może dochodzić do komplikacji, natomiast osoby niepełnoletnie nie są jeszcze wystarczająco dojrzałe, aby wyrazić świadomą zgodę na oddanie narządu i być pewnym tej decyzji. Masa ciała dawcy również jest bardzo ważnym czynnikiem, wpływającym na to czy ktoś może być dawcą wątroby. Osoby otyłe są zwykle upewnić się, że dawca jest wystarczająco zdrowy, musi on przejść ogólne badania. Konieczne może być również wykonanie badań krwi i moczu, mammografii (dla kobiet powyżej 40 roku życia), kolonoskopii (dla mężczyzn i kobiet powyżej 50 roku życia), badań serca i zdjęć musi mieć zdrową wątrobę, nerki oraz tarczycę oraz nie mieć następujących chorób:choroby wątroby, w tym zapalenie wątroby;choroby serca;cukrzyca;choroby płuc;choroby przewodu pokarmowego;zaburzenia autoimmunologiczne;choroby neurologiczne;zakażenie HIV/AIDSnowotwory;wysokiego ciśnienia krwi (które nie jest pod kontrolą); jest również wykonanie wywiadu psychiatrycznego w celu wykluczenia zaburzeń psychicznych, które mogłyby podważyć wiarygodność świadomej zgody na przeszczep. Ponadto dawcą nie może być kobieta w ciąży oraz osoby zażywające narkotyki. Ryzyko operacji a świadoma zgoda dawcyPewne ryzyko związane z pobraniem i przeszczepieniem narządu obu stron – dawcy żywego i biorcy. Po oddaniu fragmentu wątroby, u dawcy może wystąpić np. infekcja, krwawienie. Udowodniono jednak, że taka operacja nie wpływa statystycznie na długość życia dawcy oraz nie zwiększa ryzyka wystąpienia chorób wątroby. Wątroba żywego dawcy potrzebuje zaledwie ok. 4 miesięcy, aby wrócić do pierwotnych rozmiarów i po tym czasie ostatecznie odzyskuje pełną tym, kto może być dawcą wątroby mówią określone procedury, ale potencjalny żywy dawca fragmentu wątroby zawsze musi dokonać świadomej zgody na jego pobranie. Ośrodki transplantacyjne zawsze upewniają się, że tacy dawcy decydują się na oddanie fragmentu wątroby z własnej, nieprzymuszonej woli. Oczywiście wymagane jest podpisanie odpowiedniego formularza świadomej zgody. Dawca ma możliwość rezygnacji na każdym etapie
MZ: w Polsce na przeszczep serca czeka 406 osób, na przeszczep wątroby - 162, płuc - 123 osoby. Przeszczep to szansa na życie, której może potrzebować każdy z nas. W Polsce na zdrowe serce czeka 406 osób, na wątrobę - 162, płuca - 123 osób - poinformowało w czwartek Ministerstwo Zdrowia. 26 października to Światowy Dzień
Przeszczep (transplantacja) wątroby to zabieg, który jest jedyną metodą leczenia niewydolności tego narządu. Niestety, mimo wielkich postępów w dziecinie transplantologii, liczba osób oczekujących na przeszczep wątroby wciąż jest wysoka. Jakie są wskazania do przeszczepu wątroby? Kto ma największe szanse na otrzymanie narządu? Ile się czeka na zabieg? Jakie są rokowania po operacji? PRZESZCZEP WĄTROBY - wskazania, czas oczekiwania i rokowania Spis treściPrzeszczep wątroby - wskazaniaPrzeszczep wątroby - kto kwalifikuje się do zabiegu?Przeszczep wątroby - ile się czeka na operację?Przeszczep wątroby - jak wygląda zabieg?Przeszczep wątroby - powikłania u biorcyPrzeszczep wątroby - rokowania Gadaj Zdrów, odc. 2 Transplantacja Przeszczep (transplantacja) wątroby to zabieg, który z roku na rok wykonuje się coraz częściej. Mimo to liczba transplantacji wątroby w Polsce jest wciąż niewystarczająca. Wszystko przez przewagę przeszczepów ze zwłok nad tymi do żywych dawców oraz brak powszechnej akceptacji społecznej dla pobierania narządów od zmarłych, a także przez wciąż małą wiedzę na temat przeszczepów. Przeszczep wątroby - wskazania Wskazaniem do przeszczepu wątroby jest przewlekła lub ostra niewydolność wątroby w wyniku choroby trwale uszkadzającej jej miąższ. Według Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego, głównymi wskazaniami do przeszczepu wątroby u dorosłych są:¹ marskość wątroby pozapalna (na tle zakażenia HBV, HCV) cholestatyczne choroby wątroby (marskość żółciowa pierwotna, pierwotne sklerotyzujące zapalenie dróg żółciowych) alkoholowa choroba wątroby (wyklucza: czynny alkoholizm i zespół zależności alkoholowej) autoimmunologiczna marskość wątroby metaboliczne choroby wątroby (choroba Wilsona, hemochromatoza, niedobór alfa1-antytrypsyny) piorunująca niewydolność wątroby (zatrucie paracetamolem lub innymi lekami hepatotoksycznymi, zatrucie muchomorem sromotnikowym, piorunujące wzw B, ostra dekompensacja choroby Wilsona, inne przyczyny ostrej niedomogi funkcji wątroby) guzy wątroby Do niedawna bezwzględnym przeciwwskazaniem było również zakażenie wirusem HIV. Jednak w ostatnich latach, w związku z wysoką skutecznością terapii antyretrowirusowej, dokonuje się zabiegu transplantacji także u biorców zakażonych tym wirusem. Pierwszy w Polsce przeszczep wątroby u pacjenta z wirusem HIV odbył się w 2011 roku. Przeprowadzili go transplantolodzy z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Według Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego, głównymi wskazaniami do przeszczepu wątroby u dzieci są:¹ zespoły cholestatyczne, np. zespół Allagille’a marskość wątroby w wyniku zakażenia wirusowego inne pozapalne marskości wątroby w przebiegu np. autoimmunologicznego zapalenia wątroby marskość wątroby we wrodzonych chorobach metabolicznych, np. mukowiscydoza pierwotne nowotwory wątroby, np. hepatocarcinoma choroby nie powodujące niewydolności wątroby, ale będących wskazaniem do przeszczepu, np. zespół Criglera-Najjara typu I inne, np. zespół Budda-Chiari’ego Przeszczep wątroby - kto kwalifikuje się do zabiegu? Z grupy osób, u których istnieją wskazania do przeszczepu wątroby, do zabiegu zostają zakwalifikowane tylko te, które mają mniej niż 90 proc. szans na przeżycie roku, a także te, u których przeszczepienie wątroby może zapewnić długoterminowe przeżycie. Proces kwalifikacji do zabiegu obejmuje wiele różnych badań. Procedura ta jest konieczna, ponieważ jej celem jest wykluczenie czynników, które mogłyby nie tylko w negatywny sposób wpłynąć na przebieg samej operacji, lecz także pogorszyć rokowanie po zabiegu. Przeszczep wątroby - przeciwwskazania¹ Przeciwwskazania bezwzględne nowotwory o lokalizacji pozawątrobowej zaawansowania choroba płucno-sercowa aktywne uzależnienie od substancji psychoaktywnych psychoza socjalne albo rodzinne problemy uniemożliwiające przeszczepienie wątroby (np. bezdomność, ubezwłasnowolnienie) niedomoga wielonarządowa Przeciwwskazania względne: zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) rak wątrobowokomórkowy poza kryteriami mediolańskimi niewydolność nerek bardzo głębokie niedożywienie białkowo-kaloryczne aktywne zakażenie poza drogami moczowymi zakrzepica żyły wrotnej, jeżeli jest skojarzona z zakrzepicą żyły krezkowej lub śledzionowej zakażenie HBV z wysoką wiremią Przeszczep wątroby - ile się czeka na operację? Średni czas oczekiwania osób z przewlekłą niewydolnością wątroby, które otrzymują organ od osoby zmarłej, wynosi 4-6 miesięcy. Czekając na przeszczep, można normalnie żyć z przewlekłą niewydolnością (np. marskością) wątroby. W tym czasie bardzo ważne są odpowiednia dieta, środki hepatotropowe i zdrowy styl życia. Wówczas proces marskości wątroby może się zatrzymać, a co za tym idzie - można czekać na przeszczep wątroby. W przypadkach ostrej niewydolności wątroby, zabieg powinien być wykonany jak najszybciej (zwykle odbywa się w ciągu ok. 10 dni). Niestety, jak wynika ze statystyk, zaledwie ok. 20 proc. osób z ostrą niewydolnością wątroby dożywa transplantacji. Przeszczep wątroby wykonuje się u ok. 50 proc. oczekujących W 2015 roku wykonano 332 przeszczepów wątroby (w tym 22 fragmenty wątroby od dawców żywych dla dzieci). W 2014 roku wykonano 366 zabiegów, w 2013 - 336. Niestety, na liście oczekujących w 2015 roku i w latach ubiegłych było ok. 600 osób, co oznacza, że tylko ok. 50 proc. osób czekających na przeszczep wątroby dostaje ten narząd. Dane: Przeszczep wątroby - jak wygląda zabieg? Zabieg składa się z dwóch etapów. Pierwszy polega na usunięciu wątroby własnej chorego z zachowaniem lub wycięciem leżącego za wątrobą fragmentu żyły głównej dolnej. W drugim etapie wykonuje się zespolenia naczyniowe w układzie żyły głównej dolnej, żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej dawcy i biorcy oraz zespolenie żółciowe. W większości przypadków przeszczepia się całą wątrobę, która jest pobrana zwykle od osoby zmarłej (OLT - Orthotopic Liver Transplantation). Transplantacja wątroby w układzie dorosły – dorosłemu jest niezwykle trudna i ryzykowna. Od dawcy trzeba bowiem pobrać aż 40 proc. narządu. To bardzo dużo, bo chociaż wątroba potrafi się regenerować, bezpośrednio po pobraniu jej fragmentu musi sobie poradzić z poważnym okaleczeniem. Ryzyko zgonu przy takich pobraniach jest dość wysokie, ponieważ wynosi 0,5-0,6 proc. Inne metody przeszczepienia wątroby to: RLT (Reduced-size Liver Transplantation) – przeszczepieniu ulega fragment wątroby, który zostaje pobrany od osoby zmarłej; SLT (Split Liver Transplantation) – operacja polega na podzieleniu wątroby od osoby zmarłej dla dwóch biorców, dziecka i dorosłego. Lewy płat otrzymuje dziecko, natomiast pozostałą część osoba dorosła; LDLT (Living Doneer Liver Transplantation) – przeszczepianie fragmentu wątroby, który zostaje pobrany od żywego, najczęściej spokrewnionego dawcy i wszczepienie biorcy, którym jest najczęściej dziecko. Przeszczep rodzinny wątroby jest najlepszym rozwiązaniem w przypadku małych dzieci; DLT (Domino Liver Transplantation) - tzw. metoda domina - przeszczepienie fragmentów wątroby od kilku dawców kilku biorcom; Po przeszczepieniu wątroby chory do końca życia musi przyjmować leki immunosupresyjne. Ich celem jest osłabienie układu odpornościowego, aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Zieniewicz, chirurg-transplantolog, prezes Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego Przeszczepienie wątroby podzielonej W niektórych krajach wykonuje się przeszczep dwóch fragmentów jednej podzielonej wątroby. Jest to sposób na zwiększanie puli narządów, w sytuacji, w której czas oczekiwania przekracza rozsądne granice. Miarą tego czasu oczekiwania jest śmiertelność na liście oczekujących. W krajach, gdzie ta śmiertelność jest wysoka i przekracza 8-9 proc., ten sposób leczenia jest stosowany. W naszych realiach nie jest to bezwzględnie konieczne, ponieważ ten wskaźnik w naszych statystykach jest dużo niższy. W sensie technicznym jest to wyjątkowo trudna operacja. Nie każda wątroba przeznaczona do przeszczepienia może być podzielona, miąższ takiej wątroby musi być bardzo dobrej jakości. Co więcej, udowodniono, że odsetek powikłań, liczba tych powikłań, przeżycie chorych są gorsze. Przeszczep wątroby w Polsce - gdzie jest wykonywany? W Polsce przeszczepienia wątroby u dorosłych są wykonywane tylko w kliku ośrodkach w Polsce: Bydgoszcz - Klinika Chirurgii Wątroby i Chirurgii Ogólnej Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr A. Jurasza w Bydgoszczy Katowice: Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej SPSK im. A. Mielęckiego, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego; Szczecin: Oddział Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, SP Wojewódzki Szpital Zespolony Warszawa: - Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby WUM- Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Instytut Transplantologii WUM Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus- Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów Instytut "Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka" Wrocław - Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego- Klinika Chirurgiczna 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ Dane: Przeszczep wątroby - powikłania u biorcy Wśród powikłań u biorcy najczęściej wymienia się zakrzepicę, zwężenie i zagięcie w obrębie tętnicy wątrobowej i żyły wrotnej oraz upośledzenie odpływu krwi z przeszczepionej wątroby. Występują one u około 8–10 proc. dorosłych biorców i nieco częściej u dzieci. Przeszczep wątroby - rokowania Rok po przeszczepieniu wątroby przeżywa około 90 proc. osób, zaś 5 lat 75 proc. biorców. Ostre odrzucanie narządu notuje się u 40-50 proc. pacjentów, a przewlekłe u mniej niż 4 proc. osób po przeszczepie. Przeszczep wątroby - informacje dla dawców wątroby Wskazaniem do przeszczepienia wątroby od dawcy żywego są na ogół wrodzone choroby wątroby u małych dzieci. Wskazaniem może być też ostra niewydolność wątroby. Ryzyko zgonu dawcy wątroby wynosi ok. 0,5 proc. Powikłaniami po zabiegu mogą być (u 10-20 proc. dawców): przeciek żółci, krwawienie, infekcja, silny ból brzucha, powikłania zakrzepowo-zatorowe, zapalenie żołądka. Wątroba ma niezwykłą zdolność regeneracji. U dawcy jest ona w stanie odnowić się aż do 95 proc. wyjściowej masy i wymiarów. Jest to szybki proces i zachodzi w pierwszych trzech miesiącach po zabiegu. Przez rok od zabiegu, co trzy miesiące, dawca powinien mieć wykonywanie badania krwi oceniające funkcję wątroby i USG wątroby. Bibliografia: 1. Standardy Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego w ustalaniu wskazań i przeciwwskazań do przeszczepiania wątroby,
Diecezja Opolska) Bp Andrzej Czaja jest wpisany na listę osób oczekujących na przeszczep wątroby. - Z całego serca dziękuję za wsparcie, zarówno to duchowe, jak i okazywane w innej formie
Jednoczesny przeszczep serca i wątroby po raz pierwszy w naszym kraju przeprowadzono w Instytucie Kardiologii w Warszawie. Operowany był 51-letni pacjent z wadą genetyczną, powodującą uszkodzenie mięśnia sercowego. "To kolejna tego typu pionierska operacja w naszym ośrodku, w 2017 r. przeprowadziliśmy pierwsze jednoczesne przeszczepienie serca oraz nerki" - powiedział PAP dyrektor warszawskiego Instytutu Kardiologii prof. Tomasz Hryniewiecki. Takie transplantacje wykonuje niewiele ośrodków w Europie i na całym świecie. Operacja odbyła się 30 sierpnia 2018 r. i trwała 7 godzin (od do drugiej w nocy dnia następnego). Poddany zabiegowi pacjent Marek Wlaź powiedział PAP, że po 12 dniach od zabiegu czuje się dobrze i ma nadzieję, że wróci do sprawności fizycznej pozwalającej na normalne funkcjonowanie. Jednoczesny przeszczep serca i wątroby przeprowadzili kardiochirurdzy Instytutu Kardiologii w Warszawie prof. Mariusz Kuśmierczyk, dr Jerzy Lichomski i dr Mateusz Kuć. Uczestniczyli w niej również prof. Krzysztof Zieniewicz i dr hab. Krzysztof Dudek z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. To oni dokonali przeszczepu wątroby. Kierownik Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii Instytutu Kardiologii w Warszawie prof. Mariusz Kuśmierczyk przyznał w rozmowie z PAP, że jak na tak trudny zabieg, trwał on dość krótko. Wszystko było dobrze zorganizowane. "Na sali operacyjnej w pewnym momencie jednocześnie było 20 osób, w tym lekarze różnej specjalności" - dodał. Ekspert wyjaśnił, że najpierw przeszczepiono serce, a następnie podłączono pompę pozaustrojowego utlenowania krwi ECMO. Dopiero podczas pracy tej pompy chirurdzy z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przeszczepili wątrobę. "Nie mieliśmy pewności, jak się zachowa nowe, przeszczepione serce po wszczepieniu wątroby, która w pierwszym momencie uwalnia wszystkie toksyny powstające w wyniki tzw. zimnego niedokrwienia, czyli od jej pobrania do wszczepienia. Baliśmy się, czy to nowe serce nie zostanie uszkodzone" - wyjaśnił prof. Kuśmierczyk. ECMO (Extracorporeal Membrane Oxygenation) odłączono pacjentowi w drugiej dobie po transplantacji serca i wątroby, kiedy lekarze się upewnili, że obydwa narządy dobrze funkcjonują. Operowany pacjent - pan Marek Wlaź powiedział, że nie miał żądnych wątpliwości co do tego, czy powinien się poddać operacji. "Nie było innego wyjścia, nawet przez chwilę nie miałem takiej myśli, żeby wycofać się z tego pomysłu. Przede mną była tylko droga w jedną stronę" - dodał. Wlaź opowiadał, że przez wiele lat mógł dobrze funkcjonować, ale w pewnym momencie jego stan zdrowia pogarszał się z każdym miesiącem. "Jeszcze pod koniec czerwca tego roku mogłem przejść 400 m, a przed operacją nawet 100 m było dla mnie dużym wyzwaniem" - opowiadał. Prof. Mariusz Kuśmierczyk wyjaśnił, że pacjent czekał w warszawskim Instytucie od marca 2018 r. na odpowiedniego dawcę, od którego można było pobrać serce i wątrobę. "Był niewydolny sercowo i baliśmy się, że w domu może mu się coś stać. Chcieliśmy mieć też pewność, że jest dobrze przygotowany do tej trudnej operacji, nie ma żadnej infekcji, a nerki pracują prawidłowo" - dodał. Jednoczesny przeszczep był u tego chorego konieczny z powodu genetyczne uwarunkowanej choroby spichrzeniowej, która powoduje, że brakuje niektórych enzymów w wątrobie i odkładają się substancje uszkadzające mięsień sercowy. "Gdy w takiej sytuacji przeszczepimy jedynie serce, to wątroba nadal nie produkuje tych enzymów i nowe serce zostanie uszkodzone" - wyjaśniał prof. Kuśmierczyk. Specjalista powiedział, że w przyszłości będzie coraz większe zapotrzebowanie na jednoczesne przeszczepy serca i wątroby, ponieważ przybywa pacjentów w młodym wieku z tzw. jednokomorowym sercem. "Polska jest drugim krajem na świecie po Stanach Zjednoczonych, w których operacje się najwięcej noworodków z niedorozwojem lewej komory serca" - podkreśla prof. Kuśmierczyk. Kardiochirurdzy u takich dzieci po trzech, czterech operacjach przebudowują serce w taki sposób, że jest ono jednokomorowe, czyli jest jedna komora, natomiast druga nie pracuje, a napływ krwi do płuc jest hydrostatyczny (działa tylko siła grawitacji - PAP). "To z kolei może z czasem doprowadzić do marskości wątroby, dlatego pacjent z niewydolnością jednokomorowego serca powinien mieć przeszczepione serce razem z wątrobą. Samej wątroby ani samego serca nie można przeszczepić, bo wyniki takich zabiegów są na ogół złe" - podkreślił prof. Kuśmierczyk. Prof. Hryniewiecki zwrócił uwagę, że Instytut Kardiologii w Warszawie jest jednym z dwóch najważniejszych ośrodków przeszczepiających serce w kraju i stale poszerza możliwości terapeutyczne dla jak największej grupy pacjentów, która ma niewydolność serca oraz innych narządów, nerek lub wątroby. FZWZ.
  • 273mv2vdgk.pages.dev/353
  • 273mv2vdgk.pages.dev/242
  • 273mv2vdgk.pages.dev/269
  • 273mv2vdgk.pages.dev/281
  • 273mv2vdgk.pages.dev/90
  • 273mv2vdgk.pages.dev/29
  • 273mv2vdgk.pages.dev/56
  • 273mv2vdgk.pages.dev/327
  • 273mv2vdgk.pages.dev/271

    • przeszczep serca i wątroby